005a Valentinian I

Ruler: VALENTINIAN I, 364-375 AD

Obverse: D N VALENTINIANVS P F AVG, peal-diademed, draped and cuirassed bust right

Reverse:  VIRTVS ROMANORVM, Valentinian and Valens standing facing in military dress, heads turned towards each other, each holding spear in outer hand and together supporting globe on which stands Victory, who reaches out with wreathes held in both hands to crown them;  branch CONS branch in exergue.

Mint: Constantinople 364-367

Denomination: Solidus

Weight: 

Reference: RIC IX 5(a); Depeyrot 17/1 (do potwierdzenia)

Note: Very rare and desirable reverse type struck both by Valens and Valentinian. However, VIRTVS ROMANORVM solidi of Valentinian are much rarer than of Valens. This particular variant with only CONS in exergue (no officina mark) is only the 2nd example on pro.coinarchives.com, i.e. only the 2nd example to have appeared on the market in the last 25 years. The other example is A.Tkalec AG Auction February 2002, lot 256:

https://www.coinarchives.com/a/openlink.php?l=30528|33|256|ee4fc5879a7f4f3f200ea3d194facf12

There is only one more Valentinian solidus with this reverse type on pro.coinarchives.com, but with CONSP in exergue (Depeyrot 10/3), offered twice on auction (same specimen):

https://www.coinarchives.com/a/openlink.php?l=2012265|4776|662|430305977e13b66f49aa47ec1b6cecd9 (NAC 132 lot 662, May 2022, hammer 5,500 CHF);

https://www.coinarchives.com/a/openlink.php?l=764118|1420|848|8a8dc2ab9c475c5e6757decd5d93752d (Roma Numismatics auction 9 lot 848, March 2015, hammer 3,800 GBP)

Walentynian urodził się w 321 w Cibalae w Panonii, jego ojcem był Gracjan, wysoki rzymski oficer, sprawujący m.in. funkcję komesa Afryki^]. W młodości wstąpił do armii i służył wraz z ojcem. Walentynian służył podczas perskiej wyprawy Juliana, a za panowania jego następcy imperatora Jowiana został awansowany. Dziewięć dni po śmierci Jowiana w lutym 364 roku zgromadzenie cywilnych i wojskowych dygnitarzy w Nikai ogłosiło Walentyniana jego następcą. Natychmiast przekazał swemu bratu Walensowi  rządy we wschodniej części imperium, którego zachodnią częścią odtąd sam władał. Obaj też objęli (każdy w swej części) w tym samym roku konsulat.

Walentynian usiłował opanować trudności na granicy nadreńskiej. W końcu 364 przyjął wysłanników Alemanów, ale przekazał im mniejszy od oczekiwanego trybut, w związku z czym od 365 rozpoczęły się najazdy łupieżcze nad Renem. Walentynian dowiedział się o tym równocześnie z wiadomością o rebelii Prokopiusza na wschodzie.

Do września jego dowódcy w Galii zostali pokonani, jednak już w październiku cesarz przeniósł swą siedzibę do Paryża, skąd energicznie zaczął kierować działaniami przeciw Alemanom. Po umocnieniu granicy zwrócił się o pomoc do Burgundów (wrogów Alemanów), lecz bez powodzenia. Ostatecznie Teodozjusz, będący cesarskim magister equitum, pokonał część zgrupowań Alemanów, a pokonanych przesiedlił do doliny Padu; jego dowódca Jowinus pokonał ich dwukrotnie, a po trzecim zwycięstwie pod Durocatalaunum zabezpieczył Galię na dłuższy czas przed najazdami. Dopiero jednak w 374 podpisano traktat z królem Makrianusem.

Po spacyfikowaniu sytuacji na tym froncie Walentynian przeniósł się do Ambianum dla lepszej łączności z Teodozjuszem, który w latach 367–368 walczył z najazdami brytyjskich barbarzyńców: Sasów, Szkotów oraz Piktów. W 373 przedsięwzięto również kampanię przeciwko Firmusowi w Afryce, w której dowodził Teodozjusz.

W 367 mianował współwładcą zachodniej części kilkuletniego syna Gracjana. Dwa miesiące później przeniósł rezydencję do Trewiru, gdzie pozostał przez siedem lat, zajęty rozbudową fortyfikacji nad Renem. W 375 przeniósł się do Sirmium w Ilirii, skąd usiłował powstrzymać najazd Kwadów. Zmarł 17 listopada 375 w Brigetio nad Dunajem prawdopodobnie z powodu udaru mózgu w trakcie rokowań z Kwadami w Panonii. Nowym cesarzem naddunajskie wojska obwołały (obok Gracjana) 4-letniego wówczas syna cesarza Walentyniana II. Ciało cesarza odesłano do Konstantynopola, gdzie dotarło dopiero 28 grudnia 376 r. i po sporach o miejsce pochówku prawdopodobnie złożono je w kościele św. Apostołów.

Za panowania Walentyniana arystokracja senatorska utraciła wpływy, gdyż awans społeczny zapewniała służba w wojsku. Cesarz był wprawdzie chrześcijaninem w wyznaniu nicejskim, często jednak odmawiał ingerowania w spory religijne. Był skromny i oszczędny, doprowadził do zwiększenia ściągalności podatków w wielu prowincjach. W latach 365–368 zreformował system monetarny, ściągając wszystkie monety z metali szlachetnych do ponownego przetopienia w scentralizowanej mennicy skarbca cesarskiego. Pomimo niewątpliwych osiągnięć historyk Ammianus Marcellinus przedstawił go jako gorszego władcę niż Julian – agresywnego, tchórzliwego i przesądnego, podczas gdy Hieronim ze Strydonu uważał go za tolerancyjnego, odważnego i odpowiedzialnego.

Jako drugą żonę poślubił wdowę po cesarzu Magnencjuszu Justynę i miał z nią syna Walentyniana II oraz trzy córki (Galla, Grata i Justa).

Collezione : 18c Roman solidi